Urlopy dla rodziców - poznaj swoje prawa

Nieustannie zmieniające się przepisy sprawiają, że wśród kobiet pojawia się wiele pytań dotyczących ich praw w pracy, po urodzeniu dziecka. Polski kodeks pracy dokładnie reguluje wszystkie dni wolne od pracy, jakie przysługują zatrudnionej kobiecie od dnia, kiedy dowiaduje się, że jest w ciąży. Urlop macierzyński, tacierzyński, rodzicielski czy wychowawczy to pojęcia, które mogą wprowadzać w zakłopotanie, dlatego postanowiliśmy przybliżyć te terminy i wyjaśnić, jakie prawa przysługują młodym rodzicom.

Jakie urlopy dla przysługują rodzcom?

Urlop macierzyński

Urlop macierzyński, czyli płatna przerwa w pracy spowodowana urodzeniem dziecka, przysługuje każdej kobiecie zatrudnionej na umowę o pracę lub zatrudnionej na umowę-zlecenie / o dzieło i odprowadzającej samodzielnie składki zdrowotne. W związku z urodzeniem dziecka, kobiecie przysługuje 20 tygodni urlopu macierzyńskiego (jeśli na świat przyjdą bliźniaki - 31 tygodni, jeśli trojaczki 33 tygodnie itp.).

6 tygodni może zostać wykorzystane jeszcze przed porodem a pozostały czas po narodzinach maleństwa. Po 14-tu tygodniach kobieta ma prawo do rezygnacji z urlopu macierzyńskiego pod warunkiem, że wykorzysta go ojciec dziecka, który jest zatrudniony na umowę o pracę lub ma odprowadzane składki zdrowotne.

Urlop macierzyński jest urlopem płatnym i obowiązkowym. Oznacza to, że kobieta otrzyma 100% swojego wynagrodzenia i nie może z niego zrezygnować, wyjątek stanowi sytuacja opisana powyżej (ojciec dziecka przejmuje część urlopu).

Urlop tacierzyński

W przypadku, gdy to świeżo upieczony tata ma przejąć opiekę nad maluchem poprzez urlop tacierzyński, urlop macierzyński można skrócić składając stosowną prośbę u pracodawcy najpóźniej 7 dni przed planowanym powrotem do pracy. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie pracodawcy ojca dziecka, który potwierdza termin rozpoczęcia przez niego urlopu tacierzyńskiego.

Urlop rodzicielski

Urlop rodzicielski, to 32 tygodnie wolne od pracy zawodowej w przypadku urodzenia jednego dziecka lub 34 tygodnie w przypadku urodzenia bliźniąt.

Można go rozpocząć zaraz po skończonym urlopie macierzyńskim. Urlop rodzicielski jest urlopem fakultatywnym, oznacza to, że nie musi zostać wykorzystany przez rodziców. Podczas jego trwania przysługuje opiekunowi 60% wynagrodzenia. Ten wolny od pracy zawodowej czas, można wykorzystać jednorazowo, w częściach (16 tygodni przesunąć w czasie) lub podzielić się nim z ojcem dziecka. Możecie również oboje przebywać na urlopie rodzicielskim w tym samym czasie, zostanie on wtedy skrócony do 16 tygodni. Jeśli kobieta zdecyduje się wykorzystać urlop rodzicielski w częściach, powinna pamiętać, że te pozostałe 16 tygodni musi być wykorzystane przed ukończeniem przez dziecko sześciu lat. Można ten czas podzielić na dwie części, po 8 tygodni.

Urlop wychowawczy

Urlop wychowawczy to ostatni rodzaj urlopu, jaki przysługuje rodzicom po przyjściu na świat dziecka. W przeciwieństwie do urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego jest niepłatny i może trwać nawet do 36 tygodni. Można go wykorzystać w częściach, nie później niż do ukończenia przez dziecko 6. roku życia. Podczas jego trwania kobieta jest ubezpieczona (ubezpieczenie jest opłacane z budżetu państwa) a czas urlopu wlicza się do okresu zatrudnienia. Podczas przebywania na urlopie wychowawczym kobieta może podjąć pracę, która nie będzie uniemożliwiała jej opieki nad dzieckiem. Może to być praca zdalna na pół etatu bądź dorywcza na umowę-zlecenie.

Wnioskowanie o urlopy

Nie ma potrzeby składania wniosku o urlop macierzyński, ponieważ jest on przyznawany automatycznie z chwilą urodzenia dziecka. Wyjątek stanowi sytuacja, w której kobieta chce wykorzystać część urlopu przed porodem. O urlop rodzicielski i wychowawczy powinno się wnioskować 21 dni przed jego rozpoczęciem. Jeśli kobieta jest zdecydowana skorzystać ze wszystkich dostępnych urlopów, może to zgłosić jeszcze przed urodzeniem dziecka. Uniknie tym samym związanej z tym biurokracji.

Utrata pracy podczas urlopu macierzyńskiego Pracodawca nie może rozwiązać umowy z kobietą przebywającą na urlopie macierzyńskim bądź rodzicielskim. Wyjątkiem stanowią następujące sytuacje: ogłoszenie upadłości firmy lub likwidacja zakładu pracy. Po skończonych urlopach kobieta ma prawo wrócić na wykonywane wcześniej lub równorzędne stanowisko pracy.

Choroba dziecka, a urlop

W ciągu roku kalendarzowego, kobiecie przysługują dwa dni opieki nad chorym dzieckiem, które nie ukończyło 14. roku życia. Są to dni płatne regulowane przez prawo.

Urlop macierzyński a prowadzenie działalności gospodarczej

Kobieta prowadząca działalność gospodarczą i odprowadzająca składki chorobowe, przez minimum 12 miesięcy, ma prawo do zasiłku macierzyńskiego. Jest on wypłacany przez 52 tygodnie, czyli okres odpowiadający urlopowi macierzyńskiemu i rodzicielskiemu. Jego wysokość jest uzależniona od miesięcznego przychodu kobiety prowadzącej działalność oraz długości odprowadzania składek. Im dłuższy okres podlegania ubezpieczeniu chorobowemu i opłacania wyższych składek społecznych, tym wyższy zasiłek macierzyński.

Aby go otrzymać należy złożyć odpowiedni wniosek do ZUS wraz z zaświadczeniem o przewidywanym terminie porodu. Kobieta przebywająca na zasiłku macierzyńskim ma pełne prawo do prowadzenia swojej działalności, jeśli nie przeszkadza jej to w opiece nad dzieckiem. Bez względu na to, czy zdecydujesz się wrócić do pracy zaraz po porodzie, czy skorzystać z przysługującego Ci czasu wolnego od pracy, kompleksowa wiedza w tym temacie, pozwoli Ci uniknąć wielu rozczarowań.