Etapy rozwoju chwytu u dziecka

Rozwój chwytu jest niezwykle ważnym elementem rozwoju motorycznego dziecka. Chwyt to umiejętność sięgania po przedmioty, trzymania i manipulowania nimi przy użyciu dłoni i palców. Jest to umiejętność, którą maluchy muszą opanować, aby móc wykonywać codzienne czynności, takie jak jedzenie, pisanie czy zabawa. Każdy rodzic chce, aby jego dziecko rozwijało się prawidłowo.

Rozwój chwytu rozpoczyna się od pierwszych dni życia dziecka i ewoluuje wraz z jego rozwojem motorycznym. Każdy etap charakteryzuje się innymi umiejętnościami chwytu, które dziecko stopniowo opanowuje. Dlatego ważne jest, aby bacznie obserwować dziecko na każdym etapie rozwoju i zapobiegać ewentualnym nieprawidłowościom. Etapy rozwoju chwytu u dziecka powinny podlegać szczegółowej obserwacji, ponieważ wszystkie zaburzenia mogą odbić się w postaci trudności w codziennym funkcjonowaniu.

Etapy rozwój chwytu dziecka – podstawowe informacje

Podstawową kwestią jest obserwacja, jednak z odpowiednim dystansem. Zdarza się, że rodzice, dziadkowie lub opiekunowie zbyt bardzo lub zbyt wcześnie oczekują od dziecka prawidłowego rozwoju przypisanego do jego grupy wiekowej. Niestety, jak się okazuje, żadne dziecko nie rozwija się schematycznie, a wręcz przeciwnie. Daty i etapy rozwoju chwytu u dziecka są tylko umowne, a jego rozwój podyktowany jest indywidualnymi predyspozycjami. Nie należy jednak bagatelizować tej kwestii całkowicie, ponieważ może do doprowadzić do nieprawidłowego rozwoju górnych kończyn u dziecka. Takie sytuacje powinny być sprawdzane przez lekarza, a w razie jakichkolwiek nieprawidłowości powinna zostać przepisana odpowiednia terapia.

Człowiek rodzi się z odruchem chwytnym, a napięcie w rękach i nogach jest największe. Prawdopodobnie jest to spowodowane tym, że tysiące lat temu odruch ten był konieczny, aby noworodek mógł prawidłowo trzymać się futra lub ciała matki. Odruchem spotykanym u prawie wszystkich dzieci jest mocne zaciskanie dłoni na przedmiotach lub palcach oraz podkurcz nóżek w stronę brzucha. Za to tułów jest rozluźniony, przez co dziecko w pierwszych tygodniach życia nie jest w stanie samodzielnie siedzieć. Odruch podkurczania oraz zaciskania jest odruchem neurologicznym, a dzieci nie są świadome swojego czynu. Zaobserwować można różne etapy rozwoju chwytu u dziecka, w tym częste wkładanie dłoni do ust lub gryzaka, co pobudza jego szczękę, co jest podstawą do późniejszego etapu żucia podczas jedzenia.

Dzięki automatycznej chęci żucia przez dziecko poznaje ono kształty, rozmiary, fakturę oraz temperaturę zabawek dłoni i palców. W związku z tym ważne jest, aby nie zabraniać dziecku tych czynów, jednak zawsze pamiętać o prawidłowym myciu rąk i zabawek przed udostępnieniem ich dziecku.

Klasyfikacja rozwoju chwytu:

Rozwój chwytu u dziecka jest niezwykle interesującym procesem, który odgrywa istotną rolę w rozwoju motorycznym. Etapy rozwoju chwytu u dziecka i ich klasyfikacja pozwala nam zrozumieć, w jaki sposób maluchy rozwijają umiejętność chwytania i manipulowania przedmiotami za pomocą dłoni i palców. Istnieją różne etapy rozwoju chwytu, które dzieci przechodzą, począwszy od chwytu odruchowego, poprzez chwyt grabiący, chwyt pęsetowy, aż do zaawansowanych chwytów trójpalczastego i pięciopalczastego. Klasyfikacja ta umożliwia nam śledzenie postępów dziecka i dostosowanie odpowiednich działań oraz zabaw, aby wspierać jego rozwój manualny na każdym etapie.

Chwyt odruchowy (od urodzenia do 3-4 miesiąca życia)

W pierwszych miesiącach życia dziecka obserwuje się chwyt odruchowy, który polega na tym, że dziecko automatycznie zaciska palce wokół przedmiotu, gdy dotknie jego dłoni. To naturalny odruch, który pomaga dziecku utrzymać się w kontakt z otoczeniem.

Chwyt łokciowo-dłoniowy (od 3 do 5 miesiąca życia)

W tym okresie dziecko zaczyna rozwijać umiejętność chwytania przedmiotów samodzielnie. Chwyt chwytający polega na tym, że dziecko używa całej dłoni do chwytania przedmiotu, przytrzymuje go mocno i zaciska palce wokół niego. Dziecko może już celować w przedmioty i próbować je podnieść.

Chwyt dłoniowy pierwotny (około 5-6 miesiąc życia)

Dziecko na tym etapie rozwoju chwyta przedmiot środkiem dłoni, wspomagając się resztą palców. Kciuk nie bierze udziału w trzymaniu, jednak jest przywiedziony do dłoni. Dziecko może wnętrzem swojej dłoni poznać fakturę oraz kształt przedmiotu. Chwyt dłoniowo-promieniowy (około 6-7 miesiąc życia) Przedmiot, podobnie jak we wcześniejszym etapie jest ściskany wewnątrz dłoni, jednak palce w większym stopniu go okalają. Dziecko potrafi już najczęściej obracać to, co trzyma w dłoni, a kciuk współpracuje z innymi palcami i również przylega do przedmiotu.

Chwyt grabiący (7-8 miesiąc)

Na tym etapie palce, dłoń i ramię poruszają się zależnie od siebie. Dziecko łapiąc przedmiot, wykonuje charakterystyczny ruch grabienia, dzięki czemu łatwiej jest mu go chwycić.

Chwyt promieniowo-palcowy (8-9 miesiąc)

Ten chwyt to pierwszy krok do prawidłowego utrzymywania rzeczy w dłoni przez malucha. Przedmiot znajduje się tylko w obszarze palców, a kciuk pracuje podczas chwytania przedmiotów. Dziecko, w zależności od grubości przedmiotu, jest w stanie dopasować do niego nacisk. Dużo bardziej również kontroluje wzrokowo to, co robi. Zauważalnie widoczna jest również przestrzeń pomiędzy przedmiotem a wnętrzem dłoni.

Chwyt nożycowy (8-9 miesiąc)

Palce zaczynają się lekko uginać na przedmiocie, a kciuk podtrzymuje rzecz, przyciskając ją do promieniowej części zgiętych palców. Może pojawić się również ruch nożycowy.

Chwyt pęsetowy pierwotny (9-10 miesiąc życia)

To etap, w którym dziecko rozwija umiejętność chwytania pomiędzy kciukiem i palcem wskazującym. Chwyt pęsetowy umożliwia precyzyjne manipulowanie przedmiotami, takie jak przekładanie małych elementów, wkładanie ich do pojemników czy obracanie. To ważny etap rozwoju manualnego, który pozwala dziecku na bardziej skomplikowane czynności.

Chwyt potrójny szczękowy (11-12 miesiąc)

Prawidłowy rozwój chwytu na tym etapie jest ściśle związany z przyszłym rozwojem prawidłowego chwytu pisarskiego. Przedmiot trzymany jest przez palec wskazujący, środkowy oraz kciuk. Pozostałe palce nie biorą udziału w chwytaniu przedmiotów. Dziecko na tym etapie lub w najbliższej przyszłości będzie w stanie samodzielnie utrzymać kredki i ołówki ręce oraz tworzyć swoje pierwsze prace plastyczne z pomocą tych narzędzi.

Chwyt pęsetowy (11-12 miesiąc)

Dziecko trzyma przedmiot trzema palcami dłoni, a w zasadzie samymi jego opuszkami. Dziecko w pełni kontroluje zgięty przedmiot i nie potrzebuje podłoża, aby go utrzymać. Ten chwyt będzie się rozwijał, aż dojdzie do etapu chwytu pęsetowego doskonałego.

Doskonały chwyt pęsetowy (10-12 miesiąc)

Na ostatnim etapie dziecko będzie w stanie precyzyjnie chwytać przedmioty niezależnie od ich grubości oraz faktury. Chwyt ten będzie doskonalony przez najbliższe kilkanaście miesięcy, aż do etapu, w którym nie będzie można zauważyć różnicy pomiędzy jego chwytem a standardowym chwytem dorosłego. Trzyletnie dziecko będzie już w stanie izolować ruchy poszczególnych palców, dzięki czemu łatwiej będzie mu chwytać przedmioty.